Arie Altena
index

Positiebepaling

Een losse notitie over mijn uitgangspunten bij de interpretatie van romans

Arie Altena

De vraag waar ik elke keer op uit kom wanneer ik een boek aan het lezen ben is: hoe is het gedaan, hoe zit het in elkaar, hoe wordt de literaire techniek gebruikt. Deze vragen interesseert me bij de analyses steeds. Ik ben ervan overtuigd dat je eerst moet weten “hoe het gedaan is”, “hoe het in elkaar zit” voordat je steekhoudende uitspraken kunt doen over zeg, het subjectsbegrip in een tekst. “Wie spreekt”, “wat is het vertelperspectief” zijn vragen die steeds eerst beantwoord moeten worden. Misschien doen mijn analyses daardoor soms ouderwets aan. Te meer daar ik gebruik maak van oudere theorieën zoals die van Genette.

Ik probeer de teksten te nemen zoals ze zijn, ze op eigen terrein tegemoet te treden (vage metaforen). Mijn doel is niet deconstructie of het aantonen van ideologische vooroordelen in de tekst, mijn doel is te laten zien hoe de teksten zijn opgebouwd, hoe de taal gebruikt wordt om iets uit te drukken, en tenslotte wat er verteld wordt. Dat is wat me interesseert.

Ik begin daarom steeds aan de oppervlakte: hoe is de vertelsituatie, wie spreekt, wat is het tijdsverloop, wat zijn de oppervlakkige stijlkenmerken en van daar ga ik de diepte in.

Ik ga steeds uit van noties die in de tekst voorkomen. Bij DeLillo bijvoorbeed van plot, geheim etc. Ik zet zo min mogelijk noties van buiten de tekst in bij het ontsluiten van de tekst.

Wel zet ik soms een dialoog in gang tussen tekst en noties uit de theorie, maar nooit om via de theorie het boek te verklaren of andersom (een laakbare praktijk), altijd om ze elkaar te laten verduidelijken (of verduisteren mocht dat gebeuren). Ik ben er niet op uit om te laten zien dat DeLillo Baudrillard wellicht gelezen heeft, omdat hij uit diens theorieën schijnt te lenen, eerder zet ik DeLillo’s wereld tegenover de fictie van Baudrillard – wellicht levert dat iets op.

This text is a note relating to my unfinished PhD-thesis, written 1996.